Emerytura w Polsce dla obcokrajowców: kwoty, warunki i jak otrzymać

Pracujesz w Polsce i myślisz o przyszłości? Słusznie. Kwestia emerytury interesuje wszystkich – zarówno Polaków, jak i cudzoziemców. Ile trzeba przepracować, jaką emeryturę dostaniesz, a przede wszystkim – czy w ogóle przysługuje emerytura w Polsce dla obcokrajowców? Wyjaśniamy szczegółowo, bez upiększania.

System emerytalny w Polsce

Polski system emerytalny opiera się na trzech filarach. Zrozumienie jak to działa to klucz do twojej przyszłej emerytury.

Pierwszy filar – obowiązkowy

ZUS – główny fundusz emerytalny. Każdy pracujący oficjalnie odprowadza tam 19,52% wynagrodzenia brutto (po połowie z pracodawcą). Te pieniądze idą na wypłaty obecnym emerytom, a tobie zapisywane są punkty na przyszłość.

Drugi filar – OFE (praktycznie nieaktywny)

Otwarte Fundusze Emerytalne. Kiedyś trafiała tam część składek, obecnie system jest faktycznie zamrożony. Pieniądze tam są, ale nowe składki nie wpływają.

Trzeci filar – dobrowolny

PPK, PPE, IKE, IKZE – mnóstwo skrótów oznaczających dobrowolne oszczędności. Państwo zachęca ulgami podatkowymi, ale ludzie niezbyt chętnie uczestniczą.

Jaka emerytura w Polsce cię czeka – zależy od uczestnictwa we wszystkich trzech filarach. Ale podstawę daje właśnie pierwszy, obowiązkowy.

Minimalna emerytura – wysokość i warunki

Teraz o kwotach. Minimalna emerytura w Polsce w 2025 roku wynosi 1780,96 złotych brutto. Na rękę po potrąceniu podatków i składki zdrowotnej – około 1620 złotych.

Warunki otrzymania minimalnej emerytury

Aby otrzymać gwarantowane minimum, potrzeba:

• Kobiety: 60 lat + 20 lat stażu pracy
• Mężczyźni: 65 lat + 25 lat stażu pracy

Nie masz wymaganego stażu? Emeryturę i tak dostaniesz, ale może być niższa od minimalnej. Tak, to możliwe.

Z czego składa się minimalna emerytura

Podstawa obliczana jest według twoich składek. Jeśli nie osiąga minimum – państwo dopłaca różnicę. Ale to nie prezent – jeśli później odkryją nieuwzględniony staż lub dochody, dopłatę zabiorą.

Waloryzacja

Dobra wiadomość – emerytury są waloryzowane co roku. W marcu 2025 podniesiono je o 12,5%. Zła wiadomość – inflacja często jest wyższa.

Szczególne zasady dla obcokrajowców

Emerytura w Polsce dla obcokrajowców – temat złożony. Wszystko zależy od twojego statusu i kraju pochodzenia.

Obywatele UE

Macie najłatwiej. Pracujecie, płacicie ZUS – dostaniecie emeryturę. Staż z innych krajów UE się sumuje. Możecie otrzymywać polską emeryturę nawet po powrocie do kraju.

Obywatele krajów z umową

Polska ma umowy o zabezpieczeniu społecznym z niektórymi krajami. Ukraina – tak, Białoruś – tak, Rosja – skomplikowanie. Umowa pozwala na:

• Sumowanie stażu w obu krajach
• Otrzymywanie emerytury w miejscu zamieszkania
• Transfer uprawnień emerytalnych

Pozostałe kraje

Bez umowy jest trudniej. Polski staż liczy się tylko polski. Ale jeśli przepracowałeś wymagane lata w Polsce – emeryturę otrzymasz. Po prostu staż z ojczyzny nie zostanie zaliczony.

Ważny szczegół – rezydencja

Do otrzymania polskiej emerytury wskazane jest bycie rezydentem Polski w momencie przejścia na emeryturę. Inaczej mogą być problemy z wypłatą, szczególnie emerytury minimalnej.

Czy można otrzymać emeryturę bez stażu pracy

Pytanie za milion – emerytura w Polsce bez stażu. Technicznie – tak, ale to zupełnie nie to, czego oczekujesz.

Emerytura socjalna

Jeśli w ogóle nie pracowałeś lub staż jest niewystarczający:

• Wiek – standardowy emerytalny
• Dochód poniżej określonego progu
• Stałe zamieszkanie w Polsce
• Obywatelstwo lub pobyt stały

Kwota? Około 1200 złotych. Przeżyć można, żyć – trudno.

Emerytura częściowa

Masz staż, ale mniejszy niż wymagany? Otrzymasz emeryturę proporcjonalną do składek. Przepracowałeś 10 lat zamiast 20? Emerytura będzie około dwa razy niższa od minimalnej.

Alternatywy

Brakuje stażu? Można:

• Dopracować brakujące lata
• Dokupić staż (w niektórych przypadkach)
• Zaliczyć okresy nauki, wojska, urlopu macierzyńskiego
• Wykorzystać staż z innych krajów (jeśli jest umowa)

Jak obliczana jest emerytura

Wzór nie jest prosty, ale zasada zrozumiała – im więcej płaciłeś, tym więcej dostaniesz.

Nowy system (po 1999 roku)

Emerytura = Zgromadzony kapitał / Przewidywana długość życia

Kapitał to wszystkie twoje składki z waloryzacją. Długość życia bierze się statystyczną w momencie przejścia na emeryturę.

Stary system (przed 1999)

Jeśli pracowałeś przed 1999, część emerytury liczona jest według starych zasad – procent od średniego wynagrodzenia za najlepsze lata. Zazwyczaj to korzystniejsze.

Przykładowe obliczenie

Pracowałeś 30 lat ze średnią pensją 5000 zł brutto:

• Składki rocznie: ~11700 zł
• Za 30 lat: ~351000 zł
• Z waloryzacją: ~500000 zł
• Dzielimy na 20 lat (średnia długość): ~2100 zł/miesiąc

To bardzo orientacyjnie, rzeczywiste obliczenie jest bardziej skomplikowane.

Procedura składania wniosku

Emerytura sama nie przyjdzie – trzeba złożyć wniosek. Proces nieskomplikowany, ale dokumentów sporo.

Kiedy składać

Na 3-4 miesiące przed osiągnięciem wieku emerytalnego. Można i wcześniej – ZUS rozpatrzy i postawi w kolejce.

Dokumenty

Podstawowy pakiet:

• Wniosek o przyznanie emerytury
• Dokument tożsamości
• Książeczki pracy, umowy
• Zaświadczenia o zarobkach (jeśli stary staż)
• Książeczka wojskowa (jeśli służyłeś)
• Dyplomy (jeśli nauka się wlicza)

Dla cudzoziemców dodatkowo:

• Karta pobytu lub inny dokument o legalnym pobycie
• Zaświadczenie o stażu z kraju pochodzenia (z apostille)
• Tłumaczenia wszystkich dokumentów

Gdzie składać

W dowolnym oddziale ZUS. Można:

• Osobiście przyjść z dokumentami
• Wysłać pocztą
• Przez internet (jeśli masz profil zaufany)
• Przez pełnomocnika

Terminy rozpatrzenia

Według prawa – 30 dni. W praktyce – 2-3 miesiące. Jeśli dokumenty z zagranicy – do pół roku.

Dodatkowe świadczenia dla emerytów

Oprócz podstawowej emerytury są różne dodatki i ulgi.

13. i 14. emerytura

Tak, w Polsce są „bonusowe” emerytury:

• 13. – wypłacana w kwietniu
• 14. – w listopadzie
• Wysokość – jak minimalna emerytura
• Otrzymują wszyscy, niezależnie od wysokości podstawowej emerytury

Dodatki i rekompensaty

• Energetyczny – na opłaty za prąd
• Mieszkaniowy – dla najuboższych
• Na leki – częściowa rekompensata
• Zasiłek pogrzebowy – około 4000 zł

Ulgi

• Zniżki na przejazdy (37-50%)
• Bezpłatne leki z listy
• Ulgi na wydarzenia kulturalne
• Zwolnienie z abonamentu RTV (75+)

Najważniejsze pytania i odpowiedzi

Czy mogę otrzymywać polską emeryturę mieszkając na Ukrainie?

Jeśli między krajami jest umowa – tak. Trzeba załatwić transfer emerytury przez ZUS. Wypłacać będą w hrywny przez ukraiński fundusz emerytalny.

Co stanie się z emeryturą, jeśli wyjadę z Polski?

Zależy od kraju. W UE – będziesz nadal otrzymywać. Do krajów z umową – przetransferują. Do pozostałych – mogą wstrzymać wypłaty.

Czy zalicza się staż pracy w ZSRR?

W niektórych przypadkach tak, jeśli są dokumenty i umowa między krajami. Ale procedura skomplikowana, potrzebne zaświadczenia z archiwów.

Czy można otrzymywać dwie emerytury – polską i ukraińską?

Teoretycznie tak, jeśli masz prawo do obu. Ale wysokość może być zmniejszona z powodu koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.

Czy warto uczestniczyć w PPK dla przyszłej emerytury?

Jeśli planujesz zostać w Polsce – zdecydowanie tak. To dodatkowe 4% do emerytury (2% twoje + 2% od pracodawcy). Można wypłacić wcześniej przy wyjeździe.

Leszek Woronowicz

PL: Leszek Woronowicz posiada wieloletnie, bogate doświadczenie w obszarze finansów, bankowości oraz doradztwa biznesowego, zdobyte zarówno w Polsce, jak i za granicą.
Brał czynny udział w zakładaniu spółek akcyjnych oraz spółek z ograniczoną odpowiedzialnością w Polsce i na Ukrainie, pełniąc rolę doradcy dla międzynarodowych podmiotów, m.in. dla Nestlé Ukraine.
Pracował w szeregu instytucji bankowych, w których kierował m.in. Departamentem Skarbu oraz Departamentem Bankowości Korporacyjnej. Pełnił funkcję członka zarządu jednego z banków poza granicami kraju, a także był stałym członkiem komitetu kredytowego i komitetu ALCO.
Specjalizuje się w ocenie wiarygodności kredytowej przedsiębiorstw, obejmującej analizę bilansów, rachunków wyników oraz przepływów pieniężnych (cash flow) dużych spółek. Posiada również rozległe doświadczenie w analizowaniu dokumentów księgowych oraz ocenie ryzyk prawnych związanych z działalnością przedsiębiorstw i transakcjami finansowymi.
Dysponuje szeroką wiedzą w zakresie rynku instrumentów finansowych, kredytowania oraz rynku kapitałowego. Jako doradca uczestniczył w przygotowaniu memorandum informacyjnych dla dwóch spółek zagranicznych debiutujących na rynku NewConnect. Doradza przedsiębiorstwom w budowaniu skutecznych modeli biznesowych, wspierając je w realizacji strategii rozwoju i ekspansji rynkowej.

EN: Leszek Woronowicz has many years of extensive experience in finance, banking, and business consulting, gained both in Poland and abroad.
He actively participated in establishing joint-stock companies and limited liability companies in Poland and Ukraine, acting as an advisor for international entities, including Nestlé Ukraine.
He has worked at several banking institutions, where he managed, among others, the Treasury Department and the Corporate Banking Department. He served as a board member of a bank outside of Poland and was also a permanent member of the credit committee and the ALCO committee.
He specializes in assessing the creditworthiness of enterprises, which includes the analysis of balance sheets, profit and loss accounts, and cash flows of large companies. He also has extensive experience in analyzing accounting documents and evaluating legal risks associated with business activities and financial transactions.
He has broad expertise in the financial instrument market, lending, and the capital market. As an advisor, he participated in preparing information memorandums for two foreign companies making their debut on the NewConnect market. He advises companies on building effective business models, supporting them in implementing development strategies and market expansion.

RU: Лешек Воронович обладает многолетним, обширным опытом в сфере финансов, банковского дела и бизнес-консалтинга, полученным как в Польше, так и за рубежом.
Он принимал активное участие в создании акционерных обществ и обществ с ограниченной ответственностью в Польше и на Украине, выступая в роли консультанта для международных организаций, включая Nestlé Ukraine.
Работал в ряде банковских учреждений, где руководил, среди прочего, Казначейским департаментом и департаментом корпоративного банкинга. Являлся членом правления одного из банков за пределами страны, а также был постоянным членом кредитного комитета и комитета ALCO.
Специализируется на оценке кредитоспособности предприятий, включая анализ балансовых ведомостей, отчетов о прибылях и убытках, а также денежных потоков (cash flow) крупных компаний. Также обладает широким опытом анализа бухгалтерских документов и оценки юридических рисков, связанных с деятельностью предприятий и финансовыми сделками.
Обладает широкими знаниями в области рынка финансовых инструментов, кредитования и рынка капитала. В качестве консультанта участвовал в подготовке информационных меморандумов для двух иностранных компаний, дебютировавших на рынке NewConnect. Консультирует предприятия по построению эффективных бизнес-моделей, поддерживая их в реализации стратегий развития и рыночной экспансии.