Droga do polskiego obywatelstwa: ile lat trzeba mieszkać

Polski paszport – marzenie wielu imigrantów. I nic dziwnego: bezwizowy wjazd do 183 krajów, prawo do życia i pracy w dowolnym kraju UE, pełne prawa obywatelskie. Ale ile trzeba mieszkać w Polsce żeby dostać obywatelstwo? Odpowiedź zależy od tego, kim jesteś i skąd przyjechałeś.

Podstawowe wymogi czasowe

Zacznijmy od smutnej prawdy – samo mieszkanie w Polsce nie wystarczy. Trzeba mieszkać LEGALNIE i NIEPRZERWANIE. A terminy są różne dla różnych kategorii.

Standardowy termin – 10 lat

Dla większości cudzoziemców obowiązuje zasada 10 lat. Ale! To nie jest po prostu 10 lat od przyjazdu. To:

• 10 lat legalnego pobytu
• Ostatnie 3 lata – na podstawie pobytu stałego lub rezydenta UE
• Lub ostatnie 10 lat nieprzerwanie na kartach pobytu czasowego

Wizy turystyczne, nielegalny pobyt, status UKR – to wszystko NIE liczy się do tego okresu.

A co z przerwami?

Wyjechałeś do kraju na pół roku? Wszystko od nowa. Nieprzerwaność oznacza:

• Wyjazdy nie dłuższe niż 6 miesięcy z rzędu
• Łącznie nie więcej niż 10 miesięcy w ciągu ostatnich 5 lat
• Zachowanie centrum życiowych interesów w Polsce

Urlop na 2 tygodnie – w porządku. Wyjechałeś na 7 miesięcy – licznik się zeruje.

Różne drogi – różne terminy

10 lat to za długo? Są sposoby na obywatelstwo polskie szybciej. Zobacz, co pasuje do ciebie.

Małżeństwo z Polakiem – 3 lata

Poślubiłeś Polkę lub wyszłaś za Polaka? Masz szczęście:

• 3 lata w małżeństwie (nie tylko znajomości!)
• 2 lata mieszkania w Polsce na podstawie karty pobytu
• Małżeństwo musi być prawdziwe (sprawdzają)

Razem: minimum 2 lata w Polsce + 3 lata małżeństwa = można składać wniosek.

Karta Polaka – 1 rok

Najszybszy legalny sposób:

• Otrzymujesz Kartę Polaka za granicą
• Przyjeżdżasz do Polski
• Rok na dowolnej legalnej podstawie
• Składasz wniosek o obywatelstwo

Faktycznie od przyjazdu do paszportu – 1,5-2 lata z uwzględnieniem rozpatrywania.

Polskie korzenie – 3 lata

Udowodniłeś polskie pochodzenie, ale nie masz Karty Polaka?

• 3 lata nieprzerwanego pobytu
• Na podstawie karty pobytu lub pobytu stałego
• Znajomość języka polskiego obowiązkowa

Uchodźcy – 5 lat

Otrzymałeś status uchodźcy?

• 5 lat pobytu ze statusem
• Ulgowe warunki językowe
• Ochrona przed utratą obywatelstwa kraju pochodzenia

Szczególne zasady dla Ukraińców

Teraz ważny moment – jak uzyskać obywatelstwo polskie dla Ukraińców w obecnych realiach.

Status UKR się nie liczy!

Złe wieści dla tych, którzy przyjechali po 24 lutego 2022:

• Ochrona czasowa (UKR) NIE liczy się do okresu na obywatelstwo
• Trzeba uzyskać zwykłą kartę pobytu
• Dopiero wtedy zaczyna się odliczanie

Czyli: 1,5 roku na UKR + 10 lat na kartach pobytu = 11,5 roku minimum.

Alternatywy dla Ukraińców

Co można zrobić:

• Wyrobić Kartę Polaka – jeśli masz polskie korzenie lub związki
• Przejść na kartę pobytu jak najszybciej
• Szukać polskich korzeni – wielu zachodnich Ukraińców je ma
• Małżeństwo z obywatelem – jeśli są prawdziwe uczucia

Omawiane zmiany

W parlamencie dyskutują o ułatwieniach dla Ukraińców:

• Zaliczanie części okresu na UKR
• Skrócenie ogólnego terminu do 5-8 lat
• Złagodzenie wymogów językowych

Ale na razie to tylko rozmowy. Ustaw nie ma.

Jaki pobyt się liczy

Nie cały czas w Polsce idzie w zaliczenie. Sprawdźmy, co się liczy, a co nie.

Liczy się w całości

• Karta pobytu (czasowego) – wszystkie rodzaje
• Karta pobytu stałego
• Karta rezydenta UE
• Status uchodźcy
• Ochrona uzupełniająca

Liczy się częściowo

• Wiza/karta studencka – tylko połowa okresu
• Wiza humanitarna – połowa okresu

Studiowałeś 5 lat? Zalicza się tylko 2,5 roku.

NIE liczy się wcale

• Wizy turystyczne
• Ruch bezwizowy
• Ochrona czasowa (UKR)
• Nielegalny pobyt
• Czas rozpatrywania odwołań za granicą

Przyspieszone procedury

Jest kilka furtek dla tych, którzy nie chcą czekać 10 lat.

Uznanie za Polaka

Prezydent może uznać cię za Polaka jeśli:

• Szczególne zasługi dla Polski
• Wybitne osiągnięcia w nauce, kulturze, sporcie
• Interes państwa

Okres pobytu – według uznania prezydenta. Może nawet od razu po przyjeździe. Ale to pojedyncze przypadki.

Przywrócenie obywatelstwa

Twoi przodkowie byli Polakami i utracili obywatelstwo?

• Można przywrócić bez mieszkania w Polsce
• Potrzebne dokumenty o polskim obywatelstwie przodków
• Dowód utraty nie z własnej winy

Repatriacja

Dla Polaków z byłego ZSRR:

• Obywatelstwo od momentu przyjazdu
• Nie trzeba czekać wcale
• Ale uzyskanie wizy repatriacyjnej – osobna przygoda

Dokumenty i procedura

Załóżmy, że mieszkałeś wymagany czas. Co dalej?

Podstawowy pakiet dokumentów

• Wniosek na specjalnym formularzu
• Życiorys – szczegółowy
• Wszystkie karty pobytu za okres mieszkania
• Certyfikat języka polskiego B1
• Zaświadczenia o dochodach
• Zaświadczenie o niekaralności
• Dokumenty o związkach z Polską

Egzamin z polskiego

Obowiązkowy prawie dla wszystkich:

• Poziom B1 minimum
• Koszt 250-300 złotych
• Można zdawać ponownie
• Zwolnione tylko dzieci i osoby z Kartą Polaka

Terminy rozpatrywania

• Złożenie dokumentów – w urzędzie wojewódzkim
• Sprawdzenie – 2-3 miesiące
• Przekazanie prezydentowi – kolejny miesiąc
• Decyzja prezydenta – od 6 miesięcy do 2 lat
• Przysięga – w ciągu miesiąca od decyzji

Razem: od złożenia do paszportu – 1-2,5 roku.

Pułapki i trudności

To, o czym nie piszą w oficjalnych broszurach.

Podwójne obywatelstwo

Polska zezwala, ale:

• Twój kraj też musi zezwalać
• Ukraina – zezwala
• Białoruś – nie (trzeba zrzec się)
• Rosja – skomplikowane (formalnie nie, ale…)

Służba wojskowa

Mężczyźni do 60 lat:

• Stajesz się osobą podlegającą obowiązkowi wojskowemu
• W czasie pokoju – tylko ewidencja
• Ale w przypadku mobilizacji…

Rezydencja podatkowa

Z obywatelstwem automatycznie stajesz się rezydentem podatkowym:

• Płacisz podatki od światowego dochodu
• Raportujesz zagraniczne konta
• CRS – automatyczna wymiana informacji

Odmowy się zdarzają

Nawet jeśli mieszkałeś wymagany czas:

• Karalność – prawie gwarantowana odmowa
• Długi podatkowe – problem
• Związki z ojczyzną silniejsze niż z Polską – odmowa
• Zagrożenie bezpieczeństwa – wystarczą podejrzenia

Wasze pytania

A jeśli jestem studentem, ile muszę się uczyć?

Lata studenckie liczą się tylko w połowie. Czyli 4 lata licencjatu = 2 lata do zaliczenia. Potem potrzeba jeszcze 8 lat na kartach pracowniczych. Razem: 12 lat minimum.

Czy czas oczekiwania na kartę pobytu się liczy?

Tak! Jeśli masz stempel w paszporcie o przyjęciu dokumentów – ten czas się liczy. Nawet jeśli czekasz na decyzję rok.

Czy można przyspieszyć przez inwestycje?

Nie ma specjalnego programu „obywatelstwo za inwestycje”. Ale duzi inwestorzy mogą otrzymać decyzją prezydenta za szczególne zasługi. Mowa o milionach euro i setkach miejsc pracy.

Co jeśli odmówią?

Można składać ponownie po roku. Lub odwołać się do sądu administracyjnego (szanse małe). Najważniejsze – usunąć przyczynę odmowy.

Czy trzeba mieszkać w Polsce po otrzymaniu?

Nie! Dostałeś paszport – możesz wyjeżdżać gdzie chcesz. Obywatelstwa nie odbiorą (jeśli otrzymałeś uczciwie).

Krótko o najważniejszym

Droga do polskiego obywatelstwa nie jest szybka: standardowo 10 lat, z Kartą Polaka – 1 rok, przez małżeństwo – 3 lata. Ukraińcy ze statusem UKR będą musieli zacząć odliczanie od nowa po otrzymaniu karty pobytu. Ale polski paszport jest tego wart – to twój bilet do Europy i 183 krajów świata bez wiz. Najważniejsze – legalność i nieprzerwaność pobytu.